peter-verhaak.nl

Beaufort21 22 - 26 augustus 2021

Jet en ik hebben vier dagen doorgebracht aan de Belgische kust. Eens in de drie jaar wordt van Heist-Knokke in het noorden tot aan De Panne in het zuiden overal in het duin, aan het strand, op boulevards en in parken een grote kunsttentoonstelling, Beauforxx opgetrokken met mooie, ontroerende, pretentieuze, grappige, bijzondere, verontrustende, misschien zelfs wel urgente kunstwerken. De Belgische kuststrook is perfect toegankelijk met een trammetje dat al deze plaatsen met elkaar verbindt en dat zelden verder dan 200 meter van de kuststrook afwijkt.                                        
Toegerust met “Aan Zee” van Eric de Kuyper dat in Oostende speelt, zijn we afgereisd naar dat fameuze Belgische kuuroord uit La Belle Epoque. Door de straten lopend kunnen we ons Erics jeugd in de Belgische jaren ’50 verbeelden, een jeugd die in een aantal opzichten sterk lijkt op de mijne in Egmond aan Zee begin jaren ’60. Hij schrijft boeiend genoeg om in trein en tram door te blijven lezen en “Aan Zee” nu bijna uit te hebben. Hij weet goed de sfeer op te roepen. Mooie bescheiden stijl, zoals gezegd zeer Belgisch, Elschot? 

                   Vanochtend hebben we de regen getrotseerd, paraplus aangeschaft en na een cappuccino zijn we er gewoon op uitgegaan, hebben een driedaagse tram-pas aangeschaft en ons naar Knokke begeven. Daar regende het, maidentrip voor de plu, en aanschouwden we het eerste, beetje flauwe sculptuur van een kameleon annex glijbaan. Ask the animals and they will teach you van Jeremy Deller (UK).

 ‘Hij wil vooral de kinderen uitnodigen om van de lange tong te glijden en hiermee aantonen dat kunst in de openbare ruimte meer kan doen dan een decoratieve of herdenkingsfunctie vervullen’.


OK, maar het is al zo vaak gedaan. Om te beginnen op de speeltuin in het Wilhelminapark, maar ik vermoed in honderden speeltuinen. Daar loop je dan drie km voor door de regen.
In feite was Beach Castle door Jean Francois Fourtou voor Beaufort 2018 neergezet, veel aardiger. Sloot ook mooi aan bij Eric de Kuyper’ strandscènes.

Het weer en de kwaliteit van de sculpturen gingen wel samen op, want ook van Dive, een voorstelling van Ruben Bellinkx (BE), dat we nog steeds in de miezerregen in Heist mochten aanschouwen, waren we niet onder de indruk. Het was een maquette van een snelweg die over het duin en het strand de zee in dondert. Afgelopen jaar werd de constructie ernstig overwogen tijdens het plannen van een nieuwe strekdam in Blankenberge. Goddank is het bij deze maquette gebleven.

                   Daarna klaarde het weer wat op en werd het geboden aardiger. In Zeebrugge/Strandwijk – Beaufort brengt je in die non-descripte, ietwat vervallen buitenwijkjes die ooit betere tijden gekend hebben – troffen we op het strand weer een oud Beaufort2006 monument van Jean Bilguin, De man die de boot zag in de lucht.

Dan de wijk in, gingen we op zoek naar nesten van de Hornero vogel, verlaten en door de kunstenaar Adrián Villar Rojas (AR) gerestaureerde nesten, als paaseieren verstopt op lichtmasten, op daken en balkons.
Op het strand waren “geroofde” planten uit de Belgische Congo opgeslagen in een kas, die de vorm van een “Wardian Case” had, een glazen transportkoffer waarin exotische planten over zee werden vervoerd. Via een QR scan hoorde je percussie uit de Kongo.  Sammy Baloji (DRC) herdenkt hiermee de 32 Congolese soldaten die zich aanmeldden in WO-I. Een ervan, Kudjabo werd door het Duitse leger gevangen genomen en bestudeerd. In de geluidsopname

 ‘weergalmt de onderdrukking door de koloniale politiemacht Force Publique en de inzet van slavenarbeid voor de ontginning van grondstoffen in toenmalige Belgisch-Congo’.

Het was weer meer concept dan uitvoering.

In Blankenberge vormden verbrande takken, afkomstig van een megabrand in North California een klein ereboogje voor de Rochuskerk. Timur Si-Qin (D/CHI) maakte 3D scans van de verbrande bomen, waaruit deze sculptuur in brons voortkwam: Forgiving Change.

‘Het New Peace logo op de tak verwijst naar een project van Si-Qin dat een nieuw soort spiritualiteit voorstelt voor het tijdperk van klimaatverandering, een spiritualiteit die het dualisme tussen natuur en menselijke cultuur overstijgt.’

Het mooiste van de dag leverde Marguerite Humeau (FR) met The dancer V, A marine mammal invoking higher spirits. Yes, dat deed ze! Duikende nimf? Dolfijnen? Het lijkt van marmer, in prachtige blauw en roze tinten. Het hybride schepsel, is het een vis, een vogel, een zoogdier? Verwijst naar het speculatieve Doggerland, 8000 jaren geleden verdwenen land tussen Blankenberge en Dover.

Op een rotonde, aan het begin van Wenduine zit een gier midden op een rotonde. Thinking of you is een statement van Jimmie Durham (US) als protest

‘tegen de verbinding van kunst en architectuur, tegen het monumentale standbeeld. Ik wil dat het onderzoekend is en daarom niet indrukwekkend of geloofwaardig’.

Aan het strand van Wenduine dronken we een Blanche de Namur resp. witte wijn. Daarna over de boulevard als een memory lane Wenduine door. Rita Craynest had op deze boulevard een hele serie beelden van kinderen achtergelaten die volstrekt niet experimenteel maar wel leuk waren.

Een Luiks wafel op de boulevard, mijn eigen Madeleine. Samen met Eric de Kuijper komen zo de vakanties 1965- ’66 boven water. We eindigen bij het beeld Benjamin van Maen Florin (BE). Kan je heel moeilijk over doen, over deze jongen

'die een eenzaam ‘anders-zijn’ belichaamt, een spel van schuld versus onschuld, dat deels ons onbehagen verklaart'

maar ik moest vooral aan Peter Pan van Walt Disney, en een klein beetje aan diens Pinokkio denken.

Terug in Oostende (11,5 km op de stappenteller) even gerust, gekeuteld, dan langs oud Beaufort2012 op de kop van de Boulevard, mooi beeld van oranje rotsen met een achtergrondje van vlieger, standbeeld en vuurtoren. We zien Rock Strangers van Arne Quinze.

Vannacht krijsende meeuwen. De Kuijper noemt ze niet maar ze horen wel heel erg bij de Belgische kust voor mij.

23-8-2021,  terug naar Bredene. In Meeting en Eventencentrum Staf Versluijs zien we Stranded van Rossella Biscotti (IT). Kwallen in metalen bakken, omdat ze op het strand, waar ze horen, niet met rust werden gelaten. Alles van waarde etc. In glas sculptuur vastgelegde aangespoelde objecten: slipjes, plastic afval. Nu liggen ze een beetje steriel mooi te wezen bij Staf Versluijs. De “kwallen”, of plassen water of olievlekken zijn het product van Biscotti’s

‘Onderzoek naar natuurlijke grondstoffen, naar hun transformatie in aanraking met andere materialen en naar hun esthetische kenmerken…. Stranded vindt zijn oorsprong in Biscotti’s verwondering voor (sic! PV) de verschillende elementen die dagelijks aanspoelen op het strand. Als een tovenaar van tijd  verzamelt het getij er getuigenissen uit verschillende periodes: gisteren een scherf van de Romeinse nederzetting in Bredene, vandaag een duizenden jaren oud fossiel en morgen waarschijnlijk een lading plastic. De vondsten berichten tegelijk over het prehistorisch verleden en de ecologische toestand van de aarde.’

Iets verderop Unstable territories van Nicolás Lamos. Spiegelend kader in kruisvorm waar landen zijn uitgesneden zodat we de zee overhouden.

‘In het perspectief dat we als mens ontwikkelen, omvatten we zelden het volledig plaatje. Ofwel ontbreekt het ons aan bepaalde kennis, ofwel rangschikken we de kennis die we al hebben – net als de “land”kaart – uiterst subjectief.

Een spiegelende sprookjeswereld. Wel een hoogtepuntje, vonden we beiden.

Dan een hele lange tramrit in een hele volle tram naar de Panne. Daar hebben we in een winderig zonnetje onze broodjes gesavoureerd en de op het strand uitwasemende octopus, Touching to sea you through our extremities van Laure Provost (F), bezeten door badgasten, bewonderd. De vlag aan de door de octopus omklemde vlaggenmast meldt: IDEALLY YOU WOULD SEA WHERE TO GO. Het is een woordspelige octopus

‘De tentakels symboliseren hoe Prouvost - zelf aangespoeld in het meertalige België – zich tussen de verschillende culturen en vormen van communicatie moest manoeuvreren. Ze spreidt haar tentakels en tast met haar zuignappen de omgeving af. Met een lamp in de hand wijst ze je de weg. Haar gedachten, aanrakingen en bewegingen versmelten’.

Over het strand wandelden we terug naar het centrum van De Panne, waar Michael Rakowitz (US) een sculptuur, Cast Away,  maakte volgens de productiemethode van kunstmatige koraalriffen. In het sculptuur zijn door de Belgische bevolking geschonken objecten waar een oorlogsverhaal aan kleeft, verwerkt. Wanneer  de zeespiegel stijgt,

‘anticipeert hij dat het kunstwerk zich op de zeebodem zal ontwikkelen tot biotoop. Terwijl trauma’s van de oorlog op het land blijven doorleven in de herinneringen van de nabestaanden, transformeert Cast Away  op de zeebodem tot nieuwe thuishaven van algen en onderwaterwezens.

Het is weer een project waarvan het concept aardiger is dan het vormgegeven resultaat.



Dit geldt niet voor Heidi Voets (B), White Dwarfs and super Gigants, de projectie van de sterrenhemel, zoals die er op het sluitingsuur van de laatste dag van Beuafort bij zal staan, in een duinpan bij Oostduinkerke.

‘In verhouding tot de onmetelijke schaal en tijdsdimensie van het sterrenstelsel, komt de bezoeker met de eigen begrenzing in aanraking. Als gefossiliseerde resten van een hedendaagse cultuur, confronteren de betonnen ballen ons met de beperkingen van maatschappelijke constructies en verwijzen ze naar de plaats van de mens in een groot symbiotisch ecosysteem’

Els Dietvorst (B) verzamelde aangespoelde stukken drijfhout, assembleerde er een boom van, goot dat in brons en zette het in Oostduinkerke Bad op het strand. Ze noemde het Windswept.

'Verhalen, elementen of figuren die vaak aan het oog van de samenleving ontsnappen, grijpt Dietvorst …. aan als de grondstof voor haar kunst. De vorm richt zich – net als de boom – naar de situatie. Haar werk is een vehikel voor communicatie tussen het publiek en omgeving. Het kunstwerk is nooit einddoel op zich, maar een manier om interactie tussen verschillende groepen uit de samenleving te bewerkstelligen. Met Windswept vereeuwigt ze door middel van de nieuw samengestelde boom het idee van kwetsbaarheid'

Waarom mag dit plaatje van een weerstand biedende boom in het duin niet een einddoel zijn? Welke interactie bewerkstellig je ermee? De blik van verstandhouding die ik uitwissel met een echtpaar dat hem ook op de foto wil, en blijkbaar ook Beaufort21 aan het aflopen is?

We (=ik) aten garnalenkroketjes op een terras met uitzicht op de boom.
Volgende stop: de monding van de IJzer in Nieuwpoort. Hier wapperden negen jaar geleden de vrolijke vlaggen van Daniël Bühren. Nu stond er een beeldhouwwerk van Goshka Macuga (PL), Family Module

'een monumentale sculptuur in beton, zwevend tussen figuratie en brutalistische abstractie. Het levensgrote model voor deze sculptuur werd oorspronkelijk geproduceerd voor een tentoonstelling in Warschau. In die context becommentarieerde Macuga de inspanningen van de rechtse groeperingen in haar thuisland Polen om christelijke en traditionele gezinswaarden te populariseren en elke vorm van diversiteit uit te bannen.'

Op de markt van Nieuwpoort neemt Maarten van de Eijnde met Pinpointing Progress de vooruitgang op de korrel door bus, bestelwagen, brommer, fiets, buizenradio, transistorradio en telefoon, alle model 50-er/60-er jaren te stapelen. “De Bremer stadsmuzikanten” riep ik uit, het beroemde silhouet uit “de sprookjes van Grimm” indachtig. Dat vindt de samensteller van de tentoonstellings-gids, Heidi Ballet ook:

‘Ze verwijzen qua opbouw naar het sprookje van de Bremer stadsmuzikanten, waarin vier mishandelde dieren ontsnappen aan hun verdorven meesters. De link naar de slechte werkomstandigheden en de wanpraktijken die vaak gepaard gaan met de vooruitgang, is vlug gelegd.’

Veel te vlug, Heidi Ballet. Dat die beesten mishandeld waren, was ik al lang kwijt. De ezel, de hond, de kat en de haan gingen op elkaar staan om als een soort monster de betrapte struikrovers schrik aan te jagen. Dát zit er nog in mijn hoofd, en dat is mijn link.

Op de markt gingen we aan de rosé respectievelijk de Grimbergen. We merkten op dat dit nu een ongerept stukje Belgische kust was, zonder kaalslag en monstrueuze flats, met een belfort, een renaissance stadhuis en een gotische kerk. Een kleine gang over de markt en een nadere inspectie van de VVV-tekstjes op de verschillende gebouwen leert dat ze alle uit de 20-er jaren van de vorige eeuw (na La Grande Guerre) dateren en we zijn weer een illusie armer.
We hebben vandaag ruim 10 km gelopen.

24-8-2021:    In Westende begon de beeldenroute met oude glorie:

De Navigator Monument van Simon Dybbroe Møller.
Groot scheepsroer in het zand bij Westende Bad.

Iets verder in het duin naast de boulevard Metamorphosis van Oliver Laric (A).

(Hij) ‘zoekt naar nieuwe vormen van hybriditeit en variatie die ontstaan tijdens de distributie van objecten en beelden. Hij tracht te ontsnappen aan de rigide termen die hetidee van authenticiteit en auteurschap definiëren en kijkt naar creaties die gemaakt worden in de de grijze zones van interpretatie’

Hij transformeert een kikker in een tafel, kan je ook zeggen. Maurits Escher deed het minstens zo knap, maar dit was ook leuk en het stond er aardig bij in het duin. Hoort bij de betere stukken van Beaufort21.

Heerlijk in de zon over het strand naar Middelkerke gebanjerd, slechts belaagd door vliegers. We kwamen weer oude bekenden tegen, Olnetop van Nick Ervinck, dat overigens negen jaar geleden in het duin bij Bredene stond en Caterpillar 5bis van Wim Delvoye.

Meteen daarna de nieuwe aanwinst van Raphaela Vogel (D): There Are Indeed Medium-Sized Narratives.

‘…. twee giraffen. Ze proberen zichzelf groter te maken door alledaagse koelkasten als sokkel te gebruiken. Met hun zachtaardige karakter en slogan [There Are Indeed Medium-Sized Narratives] die oproept om middelgrote verhalen te erkennen, introduceren ze een nieuw soort monument, zonder verheerlijking, gepaster voor het huidige tijdperk.

 Tja.

De laatste uitbarsting van Beaufort21 vandaag is misschien wel zijn toppunt. Het prachtige signaal dat Rosa Barba (I) met Pillage of the Sea afgeeft.

De gestapelde balen (in feite beton in textiel gegoten) vertonen gelijkenis met de torentjes van gestapelde stenen die ons in de bergen de weg wijzen. Hier vertegenwoordigt iedere baal een stad die overspoeld dreigt te worden door klimaatverandering: Jakarta, Manilla, Havana, Dublin, Kuwait city, Buenos Aires. Iedere baal/stad ligt op haar feitelijke hoogteligging t.o.v. de zeespiegel. Op iedere baal staat het inwoneraantal vermeld.

‘Doorheen de jaren zal Pillage of the Sea langzaamaan onder water komen te liggen.
De sculptuur vormt een visuele meetlat voor de klimaatverandering,
terwijl eb en vloed bepalen hoeveel van het kunstwerk op elk moment zichtbaar is.’

25-8-2021:   De ochtend gespendeerd aan het laatste restje Beaufort21, een restje dat wat mij betreft snel vergeten wordt. Pretentieus gelul rond een paar filmpjes die geen inhoud hadden. Twee jonge meisje stellen vragen in de (onverstaanbare want veel te zacht gedraaide) videofilm om duidelijk te maken hoeveel van de wereld we weten. Bovendien beginnen ze ook een tegenverhaal te construeren en worden ze tegelijkertijd producenten van vragen-als-kennis.

‘De film vormt een conver-something die de methodologieën van wat wordt beoordeeld als “wetenschappelijke kennis” in vraag stelt (sic! PV) en analyseert.’

De tweede film, in de vitrine van een boekhandel, was een raar soort verhoor van een (naar ik aanneem) zwarte vrouw die werd ondervraagd over een misdaad met steekwonden zonder bloed. In de loop van het verhaal blijken zowel verdachte als ondervrager vampierneigingen te hebben. 

De eerste video-installatie was in het voormalige hoofdpostkantoor van Oostende, dat op zich weer wél de moeite van de tocht waard was. Een ruimte die vast ergens in de 20-er jaren van de vorige eeuw is ingericht.

                  









Gelukkig voerde onze rondwandeling ons een beetje buiten het toeristencentrum van Oostende en zo zagen we in het Leopoldpark een oud Beaufort2018 monumentje van Stief Desmet: Sorry, standbeeld voor een hond, aanbeden door honden. 


Al die standbeelden voor mensen ook!